Af músum og mönnum (Viðhorf í Mbl. 23. febrúar)

Fjölmiðlun er að breytast! Bloggarinn er maður ársins! Allir geta haft áhrif á samfélagsumræðuna, svo framarlega sem þeir blogga!

Þessar upphrópanir og fleiri í svipuðum dúr heyrast oft og víða þessa dagana. Bloggið er tækifærið til að láta til sín taka, viðra skoðanir sínar, berjast fyrir hagsmunamálum, knýja á um þjóðfélagsbreytingar.

En bloggið er oft óttalegt bull. Þegar einhver vitleysan fer af stað á blogginu og hinum ýmsu spjallsíðum Netsins, virðist nær ómögulegt að vinda ofan af henni. Einn varpar fram undarlegri staðhæfingu á spjallsíðu, annar tekur undir, sá þriðji setur krækju inn á umræðurnar á bloggsíðunni sinni og sagan endurtekur sig hundrað sinnum á næsta hálftímanum. Áður en nokkur maður veit af er undarlega staðhæfingin orðin að sannleika. "Ég sá þetta inná mörgum bloggsíðum í gær," segir fólk og þarf þá víst ekki frekari vitnanna við.

Það er víst best að taka fram að mér finnst bloggið afskaplega skemmtilegt fyrirbæri. Mér finnst sjálfri gaman að blogga og kíki reglulega á blogg vina, kunningja og ættingja. Mér finnst notalegt að vita að ættingjar og vinir í öðrum löndum lesi bloggið mitt og fylgist þannig með lífi fjölskyldunnar úr fjarlægð og mér finnst gaman að vera stundum yfirlýsingaglaðari á blogginu en ég myndi vera í Morgunblaðinu. Bloggið er mitt og þar get ég sagt allt sem ég vil. Eða hvað? Hvað eftir annað rekst maður á dæmi þess að bloggið er langt frá því að vera án ábyrgðar. Stundum eru þessi dæmi fyndin, svolítið kjánaleg, en stundum eru þau grafalvarleg.

Eitt af þessum kjánalegu málum kom upp nú í vikunni þegar um fátt annað var rætt á spjallþráðum og bloggsíðum en ætlaðan músagang í einni Bónusverslananna. Ég fékk myndbandið, sem átti að sýna mýsnar, sent oftar en einu sinni og hægur vandi var að nálgast það á Netinu. Allir virtust hafa skoðað myndbandið og margir töldu augljóst að þarna hefðu verið mýs á ferð.

Fréttastofa Stöðvar 2 upplýsti svo á þriðjudag að þetta hefðu alls ekki verið mýs, heldur kartöflur. Ósköp venjulegar kartöflur, sem rúlluðu eftir gólfinu í grænmetishorninu.

Þar með virtist þessari skemmtilegu sögu vera lokið. En svo einfalt var málið auðvitað ekki, því enn stóðu fullyrðingar um "mýs í grænmetinu í Bónus" inni á mörgum bloggsíðum og spjallþráðum. Og margir virtust alls ekki hafa fylgst með fréttum á þriðjudag og voru enn að býsnast yfir músaganginum á miðvikudaginn. Það var erfitt að vinda endanlega ofan af vitleysunni.

Ekki er langt síðan spjallsíður réðu lögum og lofum á Netinu, þótt nú virðist bloggið hafa tekið völdin. Á spjallsíðunum voru hinir ýmsu þræðir, til dæmis um stjórnmál, fjölmiðla, íþróttir og fleira og umræður voru oft fjörlegar. Einu sinni hætti mönnum til að taka mark á þeirri umræðu sem þar fór fram og héldu að þar færi þversnið af þjóðfélaginu. Samt var erfitt að átta sig á því hverjir skrifuðu, því flestir kusu að fela sitt rétta nafn.

Á tímabili fylgdist ég reglulega með umræðum á einni vinsælustu spjallsíðu þess tíma. Stundum voru umræður þar skemmtilegar og inn á milli rugludallanna var greinilega ágætis fólk, sem hafði gaman af vangaveltum um hitt og þetta. En margir, afskaplega margir, voru meira en lítið sérsinna, svo ekki sé meira sagt. Smám saman koðnaði þessi vettvangur niður þegar ágætis fólkið forðaði sér og hinir sátu eftir. Nú virðast hins vegar allir, bæði þeir ágætu og hinir, vera komnir með blogg.

Sagan af kartöflumúsunum í Bónus er ekkert stórmál, að minnsta kosti ekki í mínum augum, þótt ég geti vel ímyndað mér að Bónusfólk hafi ekki stokkið hæð sína af hamingju vegna umræðunnar. En vitleysan gæti hæglega orðið svo miklu, miklu alvarlegri. Það er hægur vandi að valda fólki, jafnt sem fyrirtækjum, verulegum skaða með ábyrgðarlausu bulli. Bulli, sem dreifist svo á ljóshraða um allt Netið, þar til það er orðið að sannleika.

Einu sinni lét ég fara óskaplega í taugarnar á mér þegar vinkona mín ein var sífellt að vísa í hinar og þessar "fréttir" heiðguls vikublaðs sem staðreynda. Hún gerði það reyndar vegna þess að hún mundi hreinlega ekki hvar hún hafði lesið viðkomandi frétt, en í hennar huga var allt sannleikur sem fjölmiðlar létu frá sér. Þetta vikublað lagði oft eina síðu undir upplognar bull- og skemmtifréttir og þessi vinkona mín gerði engan greinarmun á þeim og öðru efni blaðsins.

Mér virðist sem sagan sé að endurtaka sig með bloggið. "Æ, ég las þetta einhvers staðar," segir fólk og man ekkert hvort það var á fréttavef fjölmiðlanna, á bloggsíðu einstaklings sem ekkert þekkir til málsins eða á spjallsíðu rugludallanna.

Vitleysan lifir um ókomna tíð á Netinu. Þegar Google-leitarvélin er notuð til að kanna hvort sést hafi mýs í Bónus finnast margar "staðfestingar" þess. Og líka fjölmargar staðfestingar á að þarna hafi kartöflur skoppað yfir gólfið. Ætli fólk muni svo sannleikann í málinu þegar fram í sækir?

Bloggið er í miklu uppáhaldi hjá mér og ekki vil ég missa fréttasíður, sem eru uppfærðar oft á dag og sýna ávallt nýjustu fréttir. En okkur liggur ekki alltaf lífið á. Stundum er bráðnauðsynlegt að staldra við og velta fyrir sér hvort ástæða sé til að gína við öllu sem sést á Netinu. Með því að leyfa fólki að njóta vafans þar til óyggjandi sannanir liggja fyrir, getum við komið í veg fyrir að bloggið og spjallsíðurnar verði fyrir óbætanlegum skaða.

Athugasemdir

[Edda Agnarsdóttir, 23.2.2007 kl. 15:56]

Góður! 

Sannleikurinn er fljót, sem jafnan skiptir sér í kvíslar, er renna saman aftur. Þeir sem eru á hólmunum milli kvíslanna eru alla ævi að deila um, hvert sé aðalfljótið.

                                                                                                                                       Cyril Connolly

[Anna Benkovic Mikaelsdóttir, 23.2.2007 kl. 19:52]

Góðar pælingar.

[Gúrúinn, 25.2.2007 kl. 09:56]

Fólk grípur ekki lengur langar útskýringar eða fréttir. Allt þarf að vera í æsifréttastíl til að það grípi sem best og fljótast. Svo er fólk hætt að hugsa sjálft. Og gleymir því að fréttir eru fréttir ekki Sannleikurinn.